fdisk (Türkçe)

From ArchWiki

Related articles

Çeviri Durumu: Bu makale, fdisk makalesinin çevirisidir. Son çeviri tarihi (yıl-ay-gün şeklinde): 2024-03-12. Eğer makalenin İngilizce sürümünde değişiklik yapılmış ise çevirinin senkronize edilmesine yardımcı olabilirsiniz. Çevirmenliğe dair bilgi edinmek için Telegram grubumuzu ziyaret edebilirsiniz. Çevrilmiş tüm makelelere buradan erişebilirsiniz.

util-linux fdisk bir sabit diskteki bölüm tablolarını ve bölümleri oluşturan ve değiştiren diyalog odaklı bir komut satırı yardımcı programıdır. Sabit diskler bölümlere ayrılır ve bu bölümler bölüm tablosunda tanımlanır.

Bu makale fdisk(8) ve onunla ilgili olan fdisk(8) yardımcı programını kapsamaktadır.

Not: fdisk, util-linux 2.23'den beri GPT'yi desteklemektedir [1]. Alternatif olarak, gptfdisk kullanılabilir. Daha fazla bilgi için gdisk'e bakınız.
İpucu: curses tabanlı bir kullanıcı arayüzü için, cfdisk(8)'i kullanabilirsiniz.

Kurulum

fdisk ve ilgili araçlar util-linux paketi tarafından sağlanır ve bu paket base meta paketi'nin bir bağımlılığıdır.

Bölümleri listeleme

Bir blok aygıt üzerindeki bölüm tablolarını ve bölümleri listelemek için, aygıtın /dev/sda, /dev/nvme0n1, /dev/mmcblk0, vb. gibi bir ad olduğu aşağıdaki komutu çalıştırabilirsiniz: 

# fdisk -l /dev/sda
Not: Eğer cihaz belirtilmemiş ise, fdisk /proc/partitions'taki bütün bölümleri listeler..

Bölümleme tablosunu yedekleme ve geri yükleme

Bir sabit diskte değişiklik yapmadan önce, sürücünün bölümleme tablosunu ve bölümleme düzenini yedeklemek isteyebilirsiniz. Aynı bölüm düzenini çok sayıda sürücüye kopyalamak için de bir yedekleme kullanabilirsiniz.

Hem GPT hem de MBR için cihazınızın bölüm düzenini -d/--dump seçeneği ile bir dosyaya kaydetmek için sfdisk kullanabilirsiniz. Aşağıdaki komutu /dev/sda aygıtı için çalıştırabilirsiniz: 

# sfdisk -d /dev/sda > sda.dump

Dosya, 1 GiB boyutunda tek bir ext4 bölümü için aşağıdaki gibi görünmelidir: 

sda.dump
label: gpt
label-id: AAAAAAAA-BBBB-CCCC-DDDD-EEEEEEEEEEEE
device: /dev/sda
unit: sectors
first-lba: 34
last-lba: 1048576
sector-size: 512

/dev/sda1 : start=2048, size=1048576, type=0FC63DAF-8483-4772-8E79-3D69D8477DE4, uuid=BBF1CD36-9262-463E-A4FB-81E32C12BDE7

Bu düzeni daha sonra geri yüklemek için çalıştırabilirsiniz: 

# sfdisk /dev/sda < sda.dump

Bir bölümleme tablosu ve bölümü oluşturma

Bir diski bölümlemenin ilk adımı bir bölümleme tablosu oluşturmaktır. Bundan sonra, gerçek bölümler istenen bölümleme şeması'na göre oluşturulur. MBR ya da GPT kullanıp kullanmayacağınıza karar vermek için bölümleme tablosu makalesine bakın.

Başlamadan önce, mevcut bölüm tablonuzu ve şemanızı yedeklemek isteyebilirsiniz.

fdisk, tüm Advanced Format HDD'ler ve hepsi olmasa da SSD'lerin büyük çoğunluğu ile uyumlu olması gereken 2048 512 baytlık sektör (1 MiB) blok boyutu tabanında bölüm hizalamasını otomatik olarak gerçekleştirir. Bu, varsayılan ayarların size uygun hizalamayı sağlayacağı anlamına gelir.

fdisk kullanmak için, programı değiştirmek/düzenlemek istediğiniz blok aygıtın adıyla çalıştırın. Bu örnekte /dev/sda kullanılmıştır: 

# fdisk /dev/sda

Bu, komutları yazabileceğiniz fdisk diyaloğunu açar.

Yeni tablo oluşturma

Uyarı: Üzerinde veri bulunan bir diskte yeni bir bölümleme tablosu oluşturursanız, diskteki tüm veriler silinecektir. Yapmak istediğiniz şeyin bu olduğundan emin olun.
İpucu:

Yeni bir bölümleme tablosu oluşturmak ve mevcut tüm bölümleme verilerini temizlemek için GUID Bölümleme Tablosu (GPT) için komut satırına g veya MBR bölümleme tablosu için o yazın. İhtiyacınız olan tablo zaten oluşturulmuşsa bu adımı atlayabilirsiniz.

Bölüm oluşturma

n komutuyla yeni bir bölüm oluşturun. Bir MBR bölüm türü, bölüm numarası, başlangıç sektörü ve bitiş sektörü girmelisiniz.

Not: Bölümlerin boyutu ve konumuyla ilgili bilgiler için Bölümleme#Bölüm şeması bölümüne bakınız.

Bölüm türü

MBR kullanırken, fdisk MBR bölümleme türünü soracaktır. Bunu belirtin, birincil bir bölüm oluşturmak için p veya genişletilmiş bir bölüm oluşturmak için e yazın. Dört adede kadar birincil bölüm olabilir.

fdisk bölüm türünü sormaz ve varsayılan olarak 'Linux dosya sistemi' kullanır. Bölüm türünü daha sonra değiştirebilirsiniz.

Bölüm numarası

Bölüm numarası bir bölüme atanan numaradır, örneğin /dev/sda diski üzerindeki 1 numaralı bir bölüm /dev/sda1, /dev/nvme0n1 için /dev/nvme0n1p1 ve /dev/mmcblk0 için /dev/mmcblk0p1 olacaktır. Adlandırma şeması hakkında ayrıntılar için Device file#Partition'a bakınız. Bölüm numaraları her zaman diskteki bölümlerin sırası ile eşleşmeyebilir, bu durumda bölümler sıralanmış olabilirler.

fdisk tarafından önerilen varsayılan numaranın seçilmesi tavsiye edilir.

İlk ve son sektör

İlk sektör, sektör numaraları kullanılarak mutlak terimlerle belirtilmelidir. Son sektör, sektör numaralarındaki mutlak konum kullanılarak veya kibibayt (K), mebibayt (M), gibibayt (G), tebibayt (T) veya pebibayt (P) cinsinden ölçülen konumlar olarak belirtilebilir;

Son sektörün konumu şu şekilde belirtilebilir:

  • diskin başlangıcından itibaren mutlak terimler. Örneğin, ilk sektör olarak 40M diskin başlangıcından itibaren 40 MiB'lık bir konumu belirtir.
  • Boyutun önüne +boyut veya -boyut koyulan terimler. Örneğin, başlangıç sektöründen 2 GiB sonra bir nokta belirtmek için +2G veya mevcut son sektörden 200 MiB önce bir nokta belirtmek için -200M.

Hiçbir girdi olmadan Enter tuşuna basıldığında, ilk sektör için mevcut en büyük bloğun başlangıcı ve son sektör için aynı bloğun sonu olan varsayılan değer belirlenir.

Not:
  • Bölümleme yaparken, bir bölümün ilk sektörü için varsayılan değeri takip etmek her zaman iyi bir fikirdir. Ayrıca, bölüm boyutlarını +boyut{M,G,T,P} gösterimiyle belirttiğinizden ve 1 MiB'den küçük boyutlar kullanmadığınızdan emin olun. Bu tür bölümler her zaman aygıt özelliklerine göre hizalanacaktır.
  • EFI sistem bölümü EFI System bölüm türünü gerektirir.
  • GRUB, BIOS tabanlı bir sistemde GPT bölümlü bir diske GRUB yüklerken BIOS boot bölüm türüne sahip bir BIOS önyükleme bölümünü gerektirir.
İpucu: MBR bölümleme tablosuna sahip bir diskte, MBR ve GPT arasında geçiş yapabilmek için diskin sonunda en az 33 adet 512 baytlık (16,5 KiB) boş bölümlenmemiş alan bırakın.

İstediğiniz bölümlere sahip olana kadar bu prosedürü tekrarlayın.

Bölüm türünü değiştirme

Her bölüm bir tür ile ilişkilendirilir. MBR bölüm IDlerini kullanır; GPT bölüm türü GUIDlerini kullanır.

Bir bölümün türünü değiştirmek için t tuşuna basın. Varsayılan, Linux dosya sistemi, çoğu kullanım için uygun olmalıdır.

İpucu:
  • fdisk'in dahili kod listesini göstermek için L tuşuna basın.
  • GPT kullanırken, systemd-gpt-auto-generator bunları otomatik olarak bağlayabildiğinden Bölüm Spesifikasyonu'nu takip etmeniz tavsiye edilir. Yani, kök bölüm için Linux root (x86-64), takas bölümü için Linux swap, ev bölümü için Linux home vb. kullanın.

MBR bölümünü önyüklenebilir hale getirme

Bir MBR bölümünü a yazarak önyüklenebilir bir hale getirebilirsiniz.

Değişiklikleri diske yazma

Tabloyu diske yazın ve w komutu ile çıkın.

Bölüm taşıma

Uyarı: Bölümler yalnızca çevrimdışıyken taşınabilir. Bir bölümün taşınması, tüm bölümün disk üzerine yeniden yazılmasını gerektirdiğinden, yavaş ve tehlikeli bir işlemdir. Yedekleme yapılması şiddetle tavsiye edilir. sfdisk(8) § OPTIONS'a göre, "bu işlem risklidir ve atomik değildir."

Bir bölümü taşımak için, bölümün taşınacağı yerde boş alan olması gerekir. Gerekirse, bölümlerinizi ve üzerlerindeki dosya sistemlerini küçülterek yer açabilirsiniz. bölüm küçültmeye bakınız. Bir bölümün yerini değiştirmek için: 

# echo '+sektör,' | sfdisk --move-data aygıt -N numara

Burada sektör bölümün taşınacağı sektör sayısı (+ bölümün ileriye taşınacağını gösterir), aygıt bölümü tutan aygıt ve numara bölüm numarasıdır. Diskinizin ortasına ya da başına yeni bir bölüm eklerseniz, büyük ihtimalle bölümleri yeniden numaralandırmak isteyebilirsiniz. #Bölüm sıralama'ya veya fdiskin "ekstra işlevsellik" moduna bakınız.

İpuçları ve tüyolar

Bölüm sıralama

Bu, iki bölüm arasındaki boşlukta yeni bir bölüm oluşturulduğunda veya bir bölüm silindiğinde geçerlidir. Bu örnekte /dev/sda kullanılmıştır. 

# sfdisk -r /dev/sda

Bölümleri sıraladıktan sonra, kalıcı blok aygıt adlandırmayı kullanmıyorsanız, /etc/fstab ve/veya /etc/crypttab yapılandırma dosyalarını ayarlamanız gerekebilir.

Not: Bölümlerin (örneğin /dev/sda1) kullanılabilir olması için kernelin yeni bölüm tablosunu okuması gerekir. Sistemi yeniden başlatın veya kernele bölümleme tablosunu yeniden okutun (yani partprobe /dev/sda).

Ayrıca bakınız